2.
Toepassingsgebied van de arbeidsovereenkomstenwet
- 2.1. De arbeidsovereenkomst

2.1.2. Bewijs

Diegene die het bestaan voorhoudt van een arbeidsovereenkomst, zal de aanwezigheid van de drie essentiële elementen moeten bewijzen. [118] Zowel de aanwezigheid van arbeid [119], als die van loon en gezag [120] vormt een rechtsfeit. Zo kan ook het bestaan van een arbeidsovereenkomst worden beschouwd als een rechtsfeit. [121]

Dat is van belang omdat daardoor het bewijs ervan mag worden geleverd met alle wettelijke bewijsmiddelen, inclusief getuigen en vermoedens. Dat geldt ook wanneer er in een schriftelijke overeenkomst uitdrukkelijk bedongen is dat de medewerker geen werknemer is, maar tewerkgesteld wordt onder een ander statuut (stagiair, vrijwilliger, enz.). [122]

Toch blijft een arbeidsovereenkomst een contractuele aangelegenheid. Dat betekent onder meer dat als het bewijs geleverd is van betaalde arbeid in ondergeschikt verband, de kwalificatie als arbeidsovereenkomst toch nog vermeden kan worden door te bewijzen dat er over deze manier van samenwerken geen (rechtsgeldig) akkoord tussen alle betrokken partijen bestond. De contractuele aard van de arbeidsovereenkomst wordt sinds enkele jaren meer en meer beklemtoond, vooral in het onderscheid werknemer-zelfstandige: de tussen de partijen overeengekomen kwalificatie voor hun contract geniet in deze context een (nauwelijks weerlegbaar) vermoeden van correctheid (zie 2.1.3.3.2 Kwalificatie als uitgangspunt).

Wanneer het bestaan van een arbeidsovereenkomst wordt bewezen en het samenwerkingsverband geherkwalificeerd wordt, kan dat zware financiële gevolgen hebben voor de werkgever. [123] Op arbeidsrechtelijk vlak zal namelijk rekening gehouden moeten worden met elementen zoals verbrekingsvergoedingen, eindejaarspremies, vakantiegeld, minimumloon, extra verloning voor overwerk, enzovoort, en op het vlak van sociale zekerheid zal de RSZ alleen de werkgever kunnen aanspreken voor de achterstallige bijdragen. [124]

[118]
Art. 1315 BW en art. 870 Ger. W.
[119]
Cass. 10 maart 1980, JTT 1982, 122.
[120]
Cass. 19 juni 1964, TSR 1964, 222; Cass. 23 januari 1959, Pas. 1959, I, 544; Cass. 3 oktober 1957, Arr.Cass. 1958, 48. Zie ook: K. Van Den Langenbergh, Schijnzelfstandigen of oneigenlijke werknemers, Federaal Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid, 1999, 48, voetnoot nr. 239 met de aldaar vermelde verwijzingen.
[121]
Parl.st., Senaat, 1962-63, nr. 185, 7; Arbh. Brussel 20 januari 1987, Soc.Kron. 1987, 249; K. Van Den Langenbergh, Schijnzelfstandigen of oneigenlijke werknemers, Federaal Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid, 1999, 49.
[122]
De bewijstechniek van art. 1315 – 1369 BW is immers enkel van toepassing op rechtshandelingen, niet op rechtsfeiten, zoals het bestaan van een arbeidsovereenkomst er een is (K. Van Den Langenbergh, Schijnzelfstandigen of oneigenlijke werknemers, Federaal Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid, 1999, 48-49, voetnoot nr. 234).
[123]
Zie daarover o.m. V. Dooms en T. Messiaen, Schijnzelfstandigheid, Larcier, Gent, 2005, 66 e.v.; F. Lagasse, “Conséquences d’une requalification du contrat d’entreprise en un contrat de travail”, Ors. 2003, 13-15. Zie ook Cass. 11 februari 2008, JTT 2009, 4 en Cass. 10 januari 2005, JTT 2005, 334 m.b.t. de bepaling van het loon dat na een herkwalificatie als werknemer als basis dient voor de herberekening van de financiële verplichtingen ten aanzien van de werknemer, RSZ, enz. Over de gevolgen van een verkeerde kwalificatie op RSZ-vlak, zie W. Van Eeckhoutte, “Gevolgen van een verkeerde kwalificatie op het vlak van socialezekerheidsbijdragen en -prestaties”, TSR 2000/1, 5-59. Ook de Arbeidsrelatiewet bevat enkele bepalingen inzake de sociale zekerheidsgevolgen van een herkwalificatie van een zelfstandige samenwerking in een arbeidsovereenkomst (of omgekeerd) (zie daarover o.m. W. Van Eeckhoutte, “Arbeidsrelatieswet. Het bepalen van de rechtsaard van arbeidsrelaties”, NjW 2007, 103 e.v.).
[124]
Art. 26, eerste lid RSZ-wet van 27 juni 1969, BS 25 juli 1969.