Artikel 31, § 3 AOW bepaalt dat de controlearts nagaat of de werknemer werkelijk arbeidsongeschikt is. De controlearts moet de werknemer daadwerkelijk aan een onderzoek onderwerpen. Een beslissing nemen alleen op grond van het getuigschrift van de behandelende arts is onvoldoende.^[221]

De controlearts mag enkel o.b.v. artikel 31 §3 AOW:

nagaan of de werknemer inderdaad arbeidsongeschikt is;
de waarschijnlijke duur van de arbeidsongeschiktheid bepalen;
en de medische gegevens onderzoeken die noodzakelijk zijn voor de toepassing van de wetgeving op de arbeidsovereenkomsten.

Hij verifieert ook de waarschijnlijke duur van de arbeidsongeschiktheid en gaat de andere medische gegevens na voor zover die noodzakelijk zijn voor de toepassing van de regels van de Arbeidsovereenkomstenwet.

Hij zou bv. kunnen nagaan of de arbeidsongeschiktheid voortspruit uit een gewone ziekte, een ongeval, een beroepsziekte, een arbeidsongeval, en sportongeval, enz.^[222]

Alle andere vaststellingen vallen onder het beroepsgeheim. Dit is bv. het geval als in het attest medische gegevens worden verwerkt en de lichamelijke toestand van betrokkene wordt beschreven.^[223] De controlearts mag aan de werkgever dus niet doorgeven dat de werknemer bv. vertelde over familiale problemen, conflicten in het bedrijf, ongenoegen over zijn werksituatie, …

De controlearts moet het medisch geheim bewaren. Een attest dat dit geheim schendt, is absoluut nietig en kan niet als bewijsmiddel door de werkgever worden gebruikt.^[224] Zonder het beroepsgeheim te schenden mag het attest wel vermelden sinds wanneer de werknemer arbeidsongeschikt wordt geacht. De controlearts mag zich immers uitspreken over de gezondheidstoestand van de werknemer niet alleen op de dag van het onderzoek, maar ook sinds de eerste dag van de aangevoerde ongeschiktheid (weliswaar zonder dat dit invloed heeft op het gewaarborgd loon voor de periode vóór de dag van het onderzoek^[225]).

De controlearts schendt volgens het Hof van Cassatie echter zijn beroepsgeheim als arts als hij de werkgever op de hoogte stelt van de mogelijke evolutie van de aandoening waaraan de door hem onderzochte werknemer lijdt.^[226] Ook werd geoordeeld dat het verslag van de controlearts nietig is als het melding maakt van het feit dat de werknemer tekenen van duidelijke dronkenschap vertoonde en een bloedanalyseverslag meedeelt waaruit blijkt dat zich in het bloed van de werknemer een bepaalde graad van alcohol bevond.^[227] Hetzelfde gold voor een verslag dat melding maakte van de woorden in verband met zijn gezondheidstoestand die de werknemer aan de controlearts meedeelde.^[228]

Maar feitelijke gegevens of omstandigheden die door de controlearts worden vastgesteld of waarvan hij kennis krijgt en die niet direct van medische aard zijn, zouden dan weer niet onder het medisch beroepsgeheim vallen. Zo oordeelde het arbeidshof van Antwerpen dat de controlearts in zijn verslag mocht meedelen dat de zieke verpleegster hem had meegedeeld dat zij tijdens de periode van schorsing als zelfstandig verpleegster nog haar eigen patiënten verzorgde.^[229]

Vooraleer de controlearts zijn oordeel velt over de arbeidsongeschiktheid van de werknemer, moet hij hem effectief aan een onderzoek onderwerpen.^[230]Onderzoeken die niet zonder gevaar of niet pijnloos zijn, mag de werknemer echter weigeren. De controlearts mag zich vanzelfsprekend niet mengen in de therapie en hij mag ook geen advies geven over de juistheid van de diagnose. Het medisch dossier van de werknemer mag alleen worden geraadpleegd door de controlearts op voorwaarde van akkoord van de werknemer en met toestemming van de behandelende arts.^[231]

De controlearts moet voldoen aan de voorwaarden en zijn opdracht uitvoeren volgens de regels van de Controlegeneeskundewet.^[232] De controlearts moet voldoen aan de bepalingen van de wet van 13 juni 1999 betreffende de controlegeneeskunde. D.w.z. dat het moet gaan om een arts die gerechtigd is de geneeskunde uit te oefenen en vijf jaar ervaring heeft als huisarts of een daarmee vergelijkbare praktijk. [233] Overtreedt hij die bepalingen, dan is hij strafbaar met een correctionele straf. Hij moet zich houden aan de wettelijke bepalingen inzake de onafhankelijkheidsverklaring en het schriftelijk meedelen van zijn bevindingen aan de werknemer.

Hij moet dit doen telkens hij de werknemer controleert, ook als dit al een tweede, derde of vierde keer is. Doet hij dit niet, dan is er geen sprake van een geldige controle van de arbeidsongeschiktheid en zijn zijn bevindingen zonder waarde.^[234] Geheel terecht oordeelde de Mechelse arbeidsrechtbank in kortgeding dat de controlearts zijn opdracht moet uitoefenen overeenkomstig de bepalingen van de wet, zoniet zijn de bevindingen die hij doet zonder waarde. Er heeft dan geen geldige controle plaatsgevonden en er kan dan ook geen sprake zijn van een medisch geschil zodat de bevindingen van de behandelende arts niet worden tegengesproken en de werknemer het recht op loonwaarborg behoudt.^[235] Over enige aansprakelijkheid van de werkgever zwijgt de wet; hij blijft op strafrechtelijk vlak dus buiten schot.

Volgens een advies van de NAR^[236] heeft de beslissing van de controlearts geen gevolgen voor de periode die het eerste controleonderzoek voorafgaat. De NAR leidt dit af uit artikel 34, § 4 AOW dat stelt dat vanaf de datum van het eerste controleonderzoek het recht op gewaarborgd loon kan ontzegd worden. Met andere woorden: zelfs als de controlearts tot de conclusie komt dat de werknemer arbeidsgeschikt is, is er toch recht op gewaarborgd loon voor de dagen die vóór het eerste onderzoek liggen. Anders is het natuurlijk wanneer de werknemer zich aan de controle onttrekt (zie hierboven).

De controlearts is verplicht de werknemer zo snel mogelijk schriftelijk in kennis te stellen van zijn bevindingen.^[237] De controlearts mag zich uitspreken over de waarschijnlijke duur van de arbeidsongeschiktheid, maar hij mag geen bevel geven aan de werknemer het werk te hervatten op een welbepaalde dag; daarmee gaat hij zijn wettelijke opdracht te buiten.^[238] Wanneer de werknemer volgens de controlearts echter terug arbeidsgeschikt is, bestaan er twee tegengestelde medische attesten, hetgeen voor beide partijen nadelige gevolgen kan hebben. Nadat de controle uitgevoerd is, mag de controlearts de werknemer ook niet uitnodigen om zich opnieuw bij hem aan te bieden op een later tijdstip^[239], of de werknemer vragen om zich spontaan opnieuw aan te bieden bij een verlenging van de arbeidsongeschiktheid.^[240]