5.4.1.1 Verbod
Het is in principe verboden voor een werkgever om door hem in dienst genomen werknemers ter beschikking te stellen van derden die die werknemers gebruiken en over hen enig gedeelte van het gezag uitoefenen dat normaal aan de werkgever toekomt. [632]
Dit verbod geldt niet enkel indien een werknemer in dienst werd genomen met het doel ter beschikking te worden gesteld, maar ook voor vaste werknemers die niet met dat doel zijn aangeworven. [633]
De bedoeling van het verbod is om koppelbazerij tegen te gaan. Koppelbazen zijn tussenpersonen die werknemers ronselen met de bedoeling om hen onder de normale marktprijs uit te lenen aan gebruikers, bv. door die werknemers een loon uit te betalen dat onder de wettelijk voorgeschreven minimumloonbarema’s ligt (sociale dumping). [634]
Het verbod gaat het algemeen belang aan en raakt de openbare orde. [635]
5.4.1.2 Sancties
5.4.1.2.1 Burgerrechtelijke sancties
Indien een gebruiker arbeid laat uitvoeren door een werknemer die hem ter beschikking werd gesteld in strijd met het verbod op terbeschikkingstelling, worden de gebruiker en de werknemer geacht te zijn verbonden door een arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur vanaf het begin van de uitvoering van de arbeid. De werknemer kan evenwel de arbeidsovereenkomst beëindigen zonder opzegging of vergoeding. Hij kan dat doen tot op de datum waarop hij normaal niet meer ter beschikking van de gebruiker zou zijn gesteld. [636]
De gebruiker en de persoon die werknemers wederrechtelijk ter beschikking stelt, zijn beiden hoofdelijk aansprakelijk voor de betaling van de sociale bijdragen, de lonen, de vergoedingen en de voordelen die voortvloeien uit de arbeidsovereenkomst. [637] De hoofdelijke aansprakelijkheid slaat eveneens op een eventuele verbrekingsvergoeding. [638]
De hierboven bedoelde civielrechtelijke sancties gelden ongeacht of de werknemer werd aangeworven om ter beschikking gesteld te worden of niet. [639]
De arbeidsovereenkomst waarbij een werknemer werd aangeworven om ter beschikking te worden gesteld van een gebruiker in strijd met het verbod op terbeschikkingstelling, is bovendien nietig vanaf het begin van de uitvoering van de arbeid bij die gebruiker. [640] In dat geval blijft er slechts één arbeidsovereenkomst over, namelijk de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde duur die tussen de werknemer en de gebruiker wordt geacht te bestaan vanaf het begin van de uitvoering van de arbeid bij de gebruiker. Het gaat dan vanzelfsprekend om een niet-schriftelijke arbeidsovereenkomst waardoor er per definitie geen clausules die een geschrift vereisen, in opgenomen kunnen zijn. [641]
Indien een vaste werknemer, die niet speciaal werd aangeworven om ter beschikking te worden gesteld, toch wederrechtelijk ter beschikking wordt gesteld, is de nietigheidssanctie echter niet van toepassing op de arbeidsovereenkomst tussen de werknemer en de oorspronkelijke werkgever. [642] Dat heeft dan tot gevolg dat er dan twee arbeidsovereenkomsten bestaan:
a. een arbeidsovereenkomst voor een onbepaalde tijd tussen de werknemer en de gebruiker;
b. de oorspronkelijke arbeidsovereenkomst tussen de werknemer en de werkgever.
De oorspronkelijke arbeidsovereenkomst zal dan geschorst zijn tijdens de duur van de terbeschikkingstelling. Als aan de terbeschikkingstelling een einde komt, zal de oorspronkelijke werkgever zijn arbeidsovereenkomst opnieuw moeten uitvoeren.
Doet hij dat niet, dan zal hij een verbrekingsvergoeding verschuldigd zijn aan de werknemer, ongeacht of die naar aanleiding van de terbeschikkingstelling al een verbrekingsvergoeding van de gebruiker heeft bekomen. Vereist is wel dat de werknemer het bewijs levert van een verbreking door de werkgever. [643]
De overeenkomst tussen de werkgever en de derde(gebruiker) waarin werknemers ter beschikking gesteld worden aan die derde en waarbij tevens enig gedeelte van het werkgeversgezag wordt overgedragen aan de gebruiker buiten de toegelaten situaties van gezagsoverdracht, is in strijd met het verbod van terbeschikkingstelling van werknemers dat de openbare orde raakt, zodat de overeenkomst tussen de werkgever en de gebruiker een ongeoorloofde oorzaak heeft en absoluut nietig is. [644]
5.4.1.2.2 Administratieve en strafrechtelijke sancties
De werkgever die de werknemer ter beschikking stelt en de gebruiker kunnen ook strafrechtelijke sancties en administratieve geldboeten krijgen. [645]