Er moet sprake zijn van een fout om een ontslag om dringende reden te rechtvaardigen. [440] Het moet gaan om een fout die effectief begaan werd; een intentie of een voornemen komen niet in aanmerking. [441] Hierbij volstaat overigens één enkele fout. [442] De fout dient ook toe te schrijven zijn aan de partij zelf. Een fout van een derde kan enkel een dringende reden vormen, indien die optreedt op vraag van de partij. [443] De dringende reden vergt een fout die persoonlijk kan worden toegeschreven aan de werknemer. Het is echter mogelijk dat de tegenover de werkgever gepleegde daad niet rechtstreeks door de werknemer is verricht, maar door een derde op diens aansporing. [444]
De notie dringende reden is niet beperkt tot de zware tekortkomingen aan een wettelijke, verordenende of overeengekomen verplichting, maar kan tevens elke zware gedragsfout zijn die niet zou zijn begaan door een normaal voorzichtig en bedachtzaam werkgever of werknemer. [445]
Ook bepaalde handelingen gesteld in het privéleven kunnen worden ingeroepen als dringende reden op voorwaarde dat ze een zodanige invloed hebben op de arbeidsrelatie dat deze onmogelijk in stand kan worden gehouden en de vertrouwensband tussen partijen onmiddellijk en definitief verbroken is. [446]
Het is niet vereist dat de ontslaggevende partij schade heeft ten gevolge van de fout van de ontslagen partij. [447] Wel kan de feitenrechter rekening houden met het al dan niet bestaan van schade om de ernst van de tekortkoming te beoordelen. [448] De rechter mag bij de beoordeling van een dringende reden echter niet zomaar weigeren om de door de werkgever geleden schade te betrekken bij de beoordeling van de ernst van de tekortkoming. [449]
Incompetentie is op zich niet foutief en kan in beginsel dan ook niet als een dringende reden gelden [450]; een arbeidsovereenkomst is immers een inspannings- en geen resultaatsverbintenis. [451] Zo er sprake is van beroepsfouten, dan kunnen deze wel een ontslag om dringende reden rechtvaardigen. [452] Er is geen sprake van incompetentie wanneer er kwaad opzet is [453] of de werknemer blijkt geeft van opzettelijke nonchalance. [454]
Wanneer handelingen hun oorzaak vinden in een geestesstoornis van de dader, kan dat het foutief karakter ervan ontnemen. [455] Het moet daarbij wel gaan om een ernstige aandoening. Een gewone depressie wordt geacht geen verschoningsgrond te vormen. [456] Langs de andere kant kan een zware emotionele schok wel worden erkend als een overmachtssituatie die een bevelsweigering verantwoordt. [457]
De tekortkoming moet ernstig of zwaarwichtig zijn. De ernst moet in concreto worden beoordeeld, van geval tot geval. Zo kan of moet rekening gehouden worden het geheel van elementen eigen aan de zaak:
- de geestestoestand van de werknemer [458];
- de functie [459] en de positie van de werknemer op de hiërarchische ladder binnen de onderneming [460];
- de eenmaligheid of de herhaling van de fout [461];
- de anciënniteit en het professioneel verleden [462];
- de intentie om schade te berokkenen of het feit dat er effectief schade is berokkend [463];
- de omstandigheid dat andere werknemers voor soortgelijke feiten een lichtere straf werd opgelegd [464];
- de dringende reden opgesomd in het arbeidsreglement [465];
- vroegere feiten die op zichzelf het ontslag om dringende reden niet meer kunnen verantwoorden [466];
- feiten die niet in de ontslagbrief worden vermeld, maar toch van aard zijn een licht te werpen op de ernst van het ingeroepen motief. [467]
Wel mag de rechter de criteria niet wijzigen die de wet geeft aan het begrip dringende reden, bv. door een proportionaliteitsbeoordeling (tussen de fout en het onmiddellijke verlies van de arbeidsbetrekking) te doen. [468]
Het feit dat de tekortkoming een strafbaar feit uitmaakt, betekent op zich nog niet noodzakelijk dat de fout ernstig genoeg is om een ontslag om dringende reden te rechtvaardigen. [469]
Het seponeren van het strafdossier door het Openbaar Ministerie ontneemt op zich aan de werkgever niet de mogelijkheid om dezelfde feiten in te roepen als dringende reden. [470] Indien de werknemer daarentegen wordt vrijgesproken door de strafrechter, dan geldt deze uitspraak erga omnes, m.a.w. ook voor de burgerlijke rechter (strafrechtelijk gewijsde in burgerlijke zaken), en kunnen deze feiten in beginsel niet meer ingeroepen worden om een ontslag om dringende reden te rechtvaardigen. [471]